Als verlegen, gevoelig kind was assertief zijn een van de eerste lessen die op mijn pad kwam.
“Je grenzen bewaken!” wordt heel belangrijk gevonden.
Maar welke grenzen zijn er en hoe bewaak je ze?
Zoals het hoort: regels en verwachtingen
Als klein meisje werd is het me heel vaak uitgelegd. Het is belangrijk dat je voor jezelf opkomt. Maar dat vond ik een ingewikkeld begrip. Al gauw ontdekte ik dat de regels van de volwassenen om me heen een goede basis vormden voor ‘voor jezelf opkomen’. Niet zonder jas naar buiten, eerst je avondeten dan je toetje, niet door de gang rennen in een ziekenhuis… Volwassenen stellen regels en grenzen. Als iemand me uitdaagde deze te overtreden, dan zei ik nee en kwam ik voor mezelf op.
Al gauw werd duidelijk dat volwassenen niet alleen regels hebben, maar ook verwachtingen koesteren. Dingen die zij vragen, maar niet verplicht zijn. Wil je bijvoorbeeld die neef die je maar eng vindt een kusje geven voor zijn verjaardag? Wil je je buurmeisjes spelen, terwijl je ze eigenlijk helemaal niet aardig vind. Kom op, doe niet zo flauw! Het is toch leuk?
Als gevoelig meisje, vond ik het moeilijk om mensen teleur te stellen of te kwetsen. Ik was geneigd om anderen tegemoet te komen. Oke, dan één kusje en misschien eventjes spelen met die stomme buurmeisjes kon geen kwaad toch?
Eigenlijk zijn deze ogenschijnlijk nietszeggende momenten situaties waarin ik over mijn eigen grenzen ben gegaan. Want het is natuurlijk niet de bedoeling dat je geforceerd speelt met kinderen die je helemaal niet leuk vindt, of iemand een kusje geeft die je het liefst helemaal uit je buurt zou willen houden. Grenzen aangeven werd een verwarrende bezigheid, omdat ik eerst aan het uitzoeken was of het een regel of een verwachting was.
De buigen of barsten grens
Door mijn gevoeligheid ben ik lange tijd erg geneigd geweest om anderen om de eerste plaats te zetten. Ik dacht eerst aan een ander en daarna aan mijzelf. Mijn oma zei altijd “Heb uw naaste lief” en dat deed ik dus. Een opleiding tot hulpverlener, mantelzorger, vrijwilligerswerk, klaar willen staan voor iedereen… Ik zei teveel ja tegen anderen en zorgde daarbij te weinig voor mezelf. Ik rekte mijn grenzen tot het uiterste tot ik mezelf daarbij onderuit haalde. Het heeft een lange tijd geduurd voordat ik daarvan hersteld was.
In die herstelperiode werd ik weer met mijn neus op de feiten gedrukt: ik moest leren assertief te zijn en mijn grenzen aan te geven. Vastbesloten om beter voor mezelf te zorgen, pakte ik deze les met beide handen aan. Maar al gauw werd duidelijk dat de enige grens die ik zag, de “buigen of barsten” grens was. Je weet wel, de uiterste grens: als je daar niet gehoor aan geeft, ga je gegarandeerd onderuit.
In de afgelopen jaren heb ik met behulp van yoga, meditatie en gesprekken met anderen geleerd dat er nog vele grenzen zijn voordat ik mijn ‘buigen of barsten’ grens bereik. Grenzen gebaseerd op regels of verwachtingen van anderen heb ik losgelaten ; ik ga uit van mezelf. En de grenzen die ik eerst niet eens zag liggen, observeer ik nu grondig voordat ik bepaal of ik eroverheen wil stappen. Ik luisteren dus niet alleen naar mijn grenzen, maar ook naar mijn wensen.
Heb uw naasten lief, zoals jezelf!
Pas vele jaren later kwam ik erachter dat mijn oma’s gezegde “Heb uw naasten lief” incompleet was. Het is “heb uw naasten lief, zoals uzelf”.
En dat is precies wat ik nu doe. Ik ben als sociaal pedagogisch hulpverlener met pensioen en ben niet langer structureel mantelzorger of vrijwilliger. Door goed voor mezelf te zorgen help ik anderen met meer aandacht en plezier. Dankzij mijn grenzen heb ik de ruimte
